Sự khác nhau giữa cầu dao và Aptomat – Nên chọn loại nào?

Cầu dao và Aptomat tương quan đều được gọi chung với tên gọi là “cầu dao”. Nhưng thực tế, hai thiết bị này hoàn toàn khác nhau về cách hoạt động. Nhiều người dùng vẫn gặp khó khăn khi phân biệt chúng, không biết liệu đâu là thiết bị sẽ hoạt động tốt nhất khi thi công điện dân dụng?. Để giải đáp thắc mắc này, hãy cùng 1FIX so sánh Aptomat và cầu dao, tìm ra sự khác nhau giữa cầu dao điện và Aptomat thông qua bài viết này nhé.

So sánh cầu dao và Aptomat (Ưu và nhược điểm)

Cầu dao điện thông thường sẽ được dùng trong các hệ thống điện nhỏ, và có khả năng tự động ngắt tức thì khi gặp sự cố. Khác với Aptomat, thiết bị này được dùng cho hệ thống điện lớn hơn, ví dụ như nhà xưởng, cửa hàng, quán cà phê, văn phòng… Có khả năng tự động điều chỉnh dòng ngắt trong trường hợp quá tải dòng điện, ngắn mạch hay gặp sự cố dây điện âm tường bị chập.

Xem thêm: Dịch vụ sửa điện tại nhà với hơn 65 Thợ điện chuyên nghiệp

Chức năng của Aptomat so với cầu dao tự động

Cầu dao chỉ có chức năng đóng/ngắt dòng điện thủ công, không tự động bảo vệ khi xảy ra quá tải hoặc ngắn mạch. Ngược lại, aptomat tích hợp cơ chế nhiệt và điện từ, cho phép ngắt mạch tự động trong hai tình huống: quá tải (uốn cong thanh lưỡng kim) và ngắn mạch (cuộn dây điện từ hút lõi). Nhờ đó, aptomat bảo vệ thiết bị và giảm nguy cơ cháy nổ hiệu quả hơn cầu dao truyền thống.

Về hình thức sử dụng

Cầu dao yêu cầu người dùng phải ra tận tủ điện, gạt tay gạt để đóng hoặc ngắt mạch. Điều này tiềm ẩn rủi ro khi bạn không có mặt kịp hoặc quên ngắt khi cần bảo trì. Aptomat lại hoạt động hoàn toàn tự động: chỉ cần cài đặt ngưỡng, thiết bị sẽ tự động ngắt mà không cần can thiệp thủ công. Các loại aptomat hiện đại còn có nút “Test” để kiểm tra cơ chế ngắt, giúp bạn kiểm soát dễ dàng hơn.

Về thiết kế

Cầu dao có thiết kế đơn giản gồm thanh tiếp điểm, tay gạt và vỏ cách điện, trọng lượng nhẹ, có giá thành phải chăng và phù hợp hơn so với Aptomat. Aptomat phức tạp hơn với ít nhất hai cấp tiếp điểm (chính và hồ quang), khối lưỡng kim, cuộn dây điện từ, cùng vỏ nhựa kỹ thuật chịu nhiệt. Sự bổ sung cấp tiếp điểm phụ (ở aptomat 3 cấp) và khoang dập hồ quang giúp aptomat có kích thước lớn hơn và trọng lượng nặng hơn cầu dao tương ứng cùng dòng, nhưng đổi lại khả năng bảo vệ và độ bền cao hơn.

Xem thêm: Move điện là gì? Nguyên nhân, cách phòng tránh cháy nổ do điện

Tại sao cần bảo vệ mạch điện bằng cầu dao và Aptomat?

Đa số hiện nay, TPHCM xuất hiện nhiều các sự cố cháy nổ xuất phát từ việc sử dụng sai hoặc gia đình thiếu các thiết bị bảo vệ mạch điện như cầu dao tự động và aptomat. Những tai nạn này không chỉ gây thiệt hại về tài sản mà còn đe dọa trực tiếp đến tính mạng người sử dụng. Loại thiết bị cầu chì truyền thống được ứng dụng nhiều trong các công trình hiện nay, nhưng thiết bị này chỉ có thể bảo vệ mạch điện khi điện bị quá tải. Nhưng cầu dao điện và aptomat được cấu tạo nên để giúp bảo vệ mạch điện khi có tình trạng ngắn mạch, quá tải, rò rỉ điện hay lỗi nối đất…

Việc trang bị đúng thiết bị bảo vệ mạch điện, sẽ giúp người dùng yên tâm hơn khi sử dụng điện, đảm bảo an toàn, kéo dài tuổi thọ thiết bị và giảm thiểu chi phí sửa chữa hư hỏng sau này. Dùng cầu dao tự động hoặc aptomat sẽ làm bạn yên tâm hơn khi biết hệ thống điện 1 pha và điện 3 pha có thể tự động ngắt ngay khi phát hiện dòng điện bất thường, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào thao tác thủ công.

Cầu dao điện là gì?

Cầu dao là gì? Cầu dao tự động là một loại công tắc được sử dụng để ngắt hoặc mở một mạch điện. Nó được dùng để kiểm soát việc cấp hoặc ngừng cấp điện cho các thiết bị hoàn toàn bằng tay. Loại cầu dao này được tích hợp với cầu chì, nhằm bảo vệ thiết bị và hệ thống điện khỏi ngắt mạch. Nếu trường hợp quá tải điện, cầu chì sẽ tự tan chảy để ngắt mạch dòng điện. Để phục hồi trạng thái đóng điện, cần phải thay cầu chì mới để mạch điện tiếp tục hoạt động.

Đặc điểm cấu tạo 

Cấu tạo của cầu dao điện có thể sẽ khác nhau, tuy thuộc vào loại, ứng dụng của cầu dao và công suất cụ thể. Về cơ bản, cầu dao sẽ bao gồm các bộ phận sau:

• Vỏ cách điện: Làm từ nhựa kỹ thuật chịu nhiệt (PP, Bakelite) hoặc sứ cách điện, bảo vệ toàn bộ cơ cấu bên trong và ngăn ngừa rò rỉ điện.
• Thân cầu dao (khung giữ): Khung kim loại hoặc nhựa chịu lực, cố định lên thanh DIN hoặc mặt đấu tủ điện gia đình, chịu lực khi đóng/ngắt.
• Chốt khóa và bản lề: Bản lề (pivot) giúp cần gạt xoay mượt mà giữa hai vị trí ON/OFF, kết hợp chốt khóa an toàn tránh gạt nhầm.
• Cơ cấu gạt (tay gạt): Cần gạt bằng nhựa hoặc cao su chịu lực, cho phép người dùng thao tác đóng/ngắt. Trên tay gạt thường có ký hiệu ON/OFF rõ ràng.
• Thanh tiếp điểm chính: Làm từ đồng hoặc hợp kim đồng thau, chịu dòng tải chính. Khi đóng mạch, thanh tiếp điểm ép chặt vào điểm cố định để dẫn điện.
• Lò xo nén: Cung cấp lực đẩy/pull để tách nhanh thanh tiếp điểm khi ngắt, giảm tối đa thời gian hồ quang và bảo vệ an toàn.
• Khoang dập hồ quang: (Ở một số loại cầu dao có dập hồ quang) Gồm các tấm thép xen kẽ hoặc ống gốm để dẫn và làm nguội hồ quang khi tách tiếp điểm dưới dòng lớn.

Nguyên lý hoạt động

Vậy theo bạn, cách thức hoạt động của cầu dao sẽ diễn ra như thế nào? Cụ thể, nguyên lý hoạt động của cầu dao sẽ được vận hành như sau:

Cầu dao hoạt động khá đơn giản, khi cầu dao điện ở vị trí OFF, lò xo sẽ giữ thanh tiếp điểm tách khỏi tiếp điểm cố định, khi đó, mạch điện bị mở và dòng điện sẽ không thể chạy qua. Và lúc bạn gạt cần xuống vị trí “ON”, thanh tiếp điểm sẽ tự động di chuyển và tạo mạch kín cho dòng điện chạy từ nguồn đến tải. Ngược lại, nếu bạn gạt cần lên “OFF” ngay – lò xo sẽ lập tức kéo thanh tiếp điểm ra xa, phá vỡ mạch và ngắt nguồn. Quá trình này hoàn toàn thủ công và không có cơ chế tự động bảo vệ khi quá tải hoặc ngắn mạch.

Aptomat là gì?

Chắc hẳn aptomat là thiết bị thường xuyên được nhắc đến trong hệ thống điện gia đình, nhưng bạn vẫn chưa biết đây là gì và được ứng dụng như thế nào. Nói một cách dễ hiểu nhất, aptomat là một loại cầu dao với khả năng đóng ngắt tự động, nó làm nhiệm vụ bảo vệ hệ thống điện tránh xảy ra hiện tượng quá tải hay ngắt mạch nguồn điện. Loại này được thay thế hoàn toàn cho cầu dao thủ công.

Đặc điểm cấu tạo

Đa số các loại aptomat thường sẽ có cấu tạo giống nhau, bao gồm hai cấp tiếp điểm (tiếp điểm chính và hồ quang) hoặc ba cấp tiếp điểm (chính, phụ, hồ quang).

• Cấp tiếp điểm chính: chịu dòng tải bình thường và đảm bảo dẫn điện khi mạch đóng lại.
• Cấp tiếp điểm phụ: ( chỉ có ở aptomat 3 cấp) hỗ trợ giảm điện áp hồ quang và làm tăng tuổi thọ điểm chính.
• Cấp tiếp điểm hồ quang: chịu và dập tắt hồ quang phát sinh khi ngắt, giúp ngắt mạch được an toàn hơn.
• Khối lưỡng kim: uốn cong chậm khi quá tải, điều khiển ngắt mạch chậm
• Cuộn dây điện từ: tác động ngắt nhanh khi ngắn mạch, bảo vệ tức thời.
• Vỏ cách điện: bằng nhựa kỹ thuật chịu nhiệt, bảo vệ an toàn cho cơ cấu bên trong.

Nguyên lý hoạt động của Aptomat

Aptomat hoạt động dựa trên 2 cơ chế tác động: cơ chế nhiệt và cơ chế điện từ.

• Đối với cơ chế nhiệt: Tác động đến sự giãn nở vì nhiệt của thanh lưỡng kim, vì khi dòng điện chạy qua, thanh lưỡng kim sẽ sinh nhiệt và uốn cong, làm atomat sẽ tự động ngắt khi có dấu hiệu quá tải. Vì thế, cơ chế nhiệt là điều kiện để tác động chức năng bảo vệ của Aptomat.
• Đối với cơ chế điện từ: Lực điện trường từ cơ chế này sinh ra khi có dòng điện rất lớn chạy qua cuộn dây, khi đó aptomat sẽ tự động bật chức năng ngắt mạch để bảo vệ các thiết bị điện.

Xem thêm: Đấu aptomat ngược có được không? Tại sao không nên thử?

Nên dùng Aptomat hay cầu dao cho hệ thống điện gia đình?

Khi bạn quyết định chọn 1 trong 2 thiết bị cầu dao và aptomat cho hệ thống điện. Trước tiên, hãy nên xem xét quy mô gia đình và đặc thù sử dụng thiết bị.

– Nếu là nhà phố hay chung cư nhỏ: Với mạch điện chỉ phục vụ chiếu sáng và các thiết bị công suất thấp, cầu dao mini có thể là lựa chọn tạm thời cho ngắt cách ly khi bảo trì. Tuy nhiên, để bảo vệ thiết bị được an toàn hơn, bạn nên cân nhắc dùng aptomat, vì đây sẽ là giải pháp phù hợp nhất.

– Nếu nhà có máy bơm, máy nước nóng, điều hòa, hay các thiết bị điện có công suất lớn: Vì khi sử dụng các thiết bị này trong gia đình, rất có thể sẽ gây ra hiện tượng sụt áp và ngắn mạch, đôi khi cơ chế bảo vệ của cầu dao sẽ không hiệu quả bằng Aptomat 1 pha và 2 pha.

Sau khi đã so sánh chi tiết, rõ ràng Aptomat vượt trội hơn cầu dao ở khả năng bảo vệ tự động, độ nhạy trước quá tải và ngắn mạch, cũng như kéo dài tuổi thọ thiết bị nhờ cơ chế tiếp điểm hồ quang và lưỡng kim. Nhưng, cầu dao vẫn giữ ưu điểm là có mức phí đầu tư khá thấp, cấu tạo đơn giản và phù hợp cho các thiết bị điện dân dụng.

Tuy nhiên, nếu bạn ưu tiên sự an toàn trong mọi tình huống, hãy trang bị Aptomat cho hệ thống điện gia đình.

Cầu dao với cầu chì khác nhau như thế nào?

Sự khác biệt lớn nhất giữa cầu dao điện và cầu chì là gì? Cả 2 thiết bị này có ứng dụng giống nhau không? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua một số thông tin dưới đây.

Vậy, cầu chì là gì? Cầu chì (Fuse) là thiết bị có khả năng ngắt dòng điện chạy qua bằng cơ chế tự uốn cong, cấu trúc chính là một sợi dây kim loại, với nhiệt độ nóng chảy thấp, khung bằng sứ hoặc một số loại có khung là thủy tinh. Khi dòng điện xảy ra quá tải, sợi kim loại này sẽ bị nóng chảy ra, từ đó làm đứt và sẽ tự động ngắt dòng điện.

Vì thế, sự khác biệt giữa cầu chì và cầu dao điện đó chính là cầu chì chỉ sử dụng được một lần duy nhất và phải thay thế. Trong khi đó, cầu dao cũng sẽ có cơ chế hoạt động tương tự nhưng sẽ được đặt lại và tái sử dụng nhiều lần.

Câu hỏi thường gặp về cầu dao và Aptomat