Cách dò dây điện âm tường bị chập, đứt (ngắn mạch) an toàn

Bạn có biết chỉ một vết nứt li ti trên lớp cách điện cũng đủ khiến dây điện âm tường “chập” bất cứ lúc nào, tạo ra tia lửa, mùi khét, thậm chí có thể làm cháy nổ nghiêm trọng? Trong bài viết này, 1FIX sẽ đưa ra quy trình 5 bước kiểm tra dây điện âm tường bị chập an toàn – từ cách sử dụng bút thử điện, đồng hồ vạn năng cho đến những “mẹo nghề” giúp bạn khoanh vùng chính xác vị trí sự cố.

Bài viết này sẽ giúp bạn:

Hiểu cơ chế chập điện trong hệ thống đi âm

Nhận biết sớm dấu hiệu dây điện âm tường bị chập

Tự kiểm tra và xác định vị trí chập

Nắm cách xử lý cơ bản kèm lưu ý an toàn

Tham khảo bảng giá sửa chập điện âm tường của 1FIX

Cơ chế chập điện trong hệ thống đi âm

Trong hệ thống điện âm tường, các dây dẫn và mối nối đều được bảo vệ bởi ống gen bên trong tường, giúp bảo vệ mạch dây điện và không bị ảnh hưởng bởi tác động bên ngoài. Tuy nhiên, nếu dòng điện bên trong tường bất ngờ bị chập cháy, với những ai chưa rõ thì đây là tình trạng hai dây nóng và dây trung tính chạm trực tiếp vào nhau, xảy ra tình trạng đoản mach dòng điện. Nguy cơ chập điện thường sẽ diễn ra rất nhanh và tỏa nhiệt mạnh, nặng thì có thể đánh lửa, thậm chí là cháy nổ trong tường.

Để hiểu rõ nguyên nhân và cách phát hiện chập điện âm tường, trước hết bạn cần nắm vững nguyên lý hoạt động của mạch điện.

Nguyên lý cơ bản về mạch điện âm tường

Hệ thống điện âm tường bao gồm tủ điện với aptomat tổng, cùng với đó là các aptomat nhánh và nhiều dây dẫn khác, bao gồm dây dẫn pha (L), dây trung tính (N) và dây nối đất (PE). Trong mạch điện âm tường, các dây dẫn sẽ được bọc cách điện bằng ống gen đa di năng chìm vào trong tường, và bằng cách nào đó, nó sẽ được kết nối với các công tắc, ổ cắm và đèn… Tiếp tục, nếu bạn đóng aptomat, dòng điện pha sẽ chạy qua dây L đến công tắc, hoặc ổ cắm điện, rồi quay về dây N. Dây nối đất làm nhiệm vụ dẫn dòng rò xuống đất để ngăn nguy cơ điện giật.

Nếu dòng rò xảy ra hiện tượng quá tải, aptomat nhánh sẽ tự động ngắt điện, giúp bảo vệ dây điện và thiết bị điện, giảm thiểu nguy cơ chập cháy cho cả hệ thống điện.

Tại sao dây điện âm tường bị chập?

Trong quá trình vận hành đường điện, dây điện âm tường có thể có dấu hiệu chạm chập. Thông thường sẽ do một số nguyên nhân sau đây:

– Côn trùng, chuột cắn phá: Các con vật này có thể chui rúc vào trong tường và gặm nhấm dây dẫn. Vết cắn tạo ra lỗ hở trên vỏ cách điện, dễ phát sinh tia lửa điện.

– Ẩm ướt, tường bị thấm nước do: Tường bị nứt, nước mưa, ẩm ướt từ trần nhà thấm vào tường làm giảm khả năng cách điện. Khi xuất hiện rò rỉ nhưng vẫn không được sửa kịp thời, rất nhanh sau đó sẽ có hiện tượng chập mạch.

– Vỏ bọc dây điện bị lão hóa, mất khả năng cách điện, ví dụ như vỏ bị giòn, nứt theo thời gian… hơi ẩm sẽ lần lượt len lõi vào mạch điện, dẫn đến chập mạch. Đây là lý do mà bạn cần phải bảo trì đường dây điện âm tường định kỳ.

– Lắp đặt sai kỹ thuật: Vấn đề này là do người thi công trước làm việc sơ sài, lắp điện âm tường không đảm bảo kỹ thuật, về lâu dài sẽ gây ra hiện tượng này.

Nếu bạn đã hiểu rõ nguyên nhân dây điện âm tường bị chập, có thể sử dụng bút thử điện hoặc đồng hồ vạn năng để dò dây âm tường, việc này giúp bạn xác định đúng vị trí sự cố trước khi đục khoang tường. Hậu quả nghiêm trọng khi chập dây điện âm tường.

Dấu hiệu nhận biết dây điện âm tường bị chập

Việc phát hiện sớm dấu hiệu chập điện, bằng cách kiểm tra dây điện âm tường bị chập, sẽ giúp bạn tránh được tình trạng hư hỏng nặng hơn. Thông tin dưới đây sẽ cho bạn biết hậu quả nghiêm trọng do chập điện gây nên.

Nhảy aptomat, cầu chì liên tục

Khi aptomat “nhảy” liên tục ngay khi bạn đóng lại, dấu hiệu rõ nhất đó là do chập mạch hoặc quá tải. Nếu mạch vẫn tiếp tục nhảy dù không cắm bất kỳ thiết bị nào, rất có thể có sự cố ngay bên trong lòng tường.

Mùi khét, khói nhẹ quanh ổ cắm, công tắc

Mùi nhựa cháy khét lẹt, khói mỏng thoát ra từ khe hở ổ cắm hoặc công tắc âm tường. Đây là “báo động đỏ” của cách phát hiện chập điện âm tường – bạn không được chủ quan, cần ngắt nguồn ngay để kiểm tra.

Đèn trong nhà chập chờn, bật tắt đột ngột

Nếu bóng đèn bỗng giảm sáng rồi lóe lại, hoặc tự tắt/mở mà không thông qua công tắc, cho thấy dòng điện đang bị gián đoạn, xung chập. Là một mẹo nhỏ giúp bạn biết ngay vị trí dây điện chập bên trong tường.

Ổ cắm, công tắc nóng ran khi chạm tay

Nếu như ngay lúc không có thiết bị nào cắm vào ổ cắm nhưng chúng vẫn toát nhiệt, cảm giác sự nóng ran khi đứng gần. Đây cũng là một trong những dấu hiệu điện chập khi đóng aptomat đôi khi dễ bị bỏ qua.

Tiếng nổ lách tách phát ra từ trong tường

Âm thanh như pháo giấy giòn giã trong tường rất nguy hiểm—tiếng lách tách của tia lửa điện. Hãy coi đây là “tiếng chuông cảnh báo” và tuyệt đối không nên cố dò tìm bằng tay không.

Ống gen, vết ẩm tường xung quanh đường dây

Quan sát ống gen điện hoặc vết nứt trên tường có đốm ẩm mốc, nước thấm là yếu tố làm giảm khả năng cách điện, dễ dẫn đến rò rỉ và chập mạch. Đây là dấu hiệu cần thiết trong hướng dẫn dò tìm dây điện chập âm tường để có kế hoạch xử lý sớm.

Cách kiểm tra dây điện âm tường bị chập

Để thực hiện bước kiểm tra đường dây âm tường an toàn, bạn cần chuẩn bị đầy đủ dụng cụ và tuân thủ quy trình từng bước. Dưới đây là hướng dẫn dò tìm chập điện trong tường chi tiết:

Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ cần thiết

Bút thử điện chất lượng cao hoặc bút thử điện không chạm.
Đồng hồ vạn năng (multimeter) để đo điện áp, đo thông mạch.
Tuốc nơ vít cách điện, kìm bấm, kìm cắt.
Găng tay cách điện, kính bảo hộ để đảm bảo an toàn.
Lưu ý: Luôn dùng găng cách điện và tháo hết trang sức kim loại để tránh nguy cơ giật điện khi kiểm tra.

Bước 2: Ngắt nguồn điện 

Tắt aptomat tổng, sau đó tắt từng aptomat nhánh liên quan đến khu vực cần kiểm tra.
Dùng bút thử điện để xác định chắc chắn không còn điện trên dây (bút thử không sáng là đã ngắt hoàn toàn).
Việc ngắt nguồn nghiêm ngặt giúp an toàn điện khi kiểm tra dây âm tường và tránh tai nạn đáng tiếc.

Bước 3: Dò dây điện âm tường bị chập bằng bút thử điện

Di chuyển nhẹ đầu bút thử dọc theo mặt ống gen, khe hở ổ cắm, công tắc.
Nếu bút thử điện vẫn sáng hoặc chớp nháy dù aptomat đã tắt, nghĩa là có hiện tượng rò điện hoặc chập bên trong tường.
Đây là cách dùng bút thử điện dò dây âm tường nhanh gọn, giúp xác định sơ bộ vị trí sự cố.

Bước 4: Dò tìm bằng đồng hồ vạn năng 

Chuyển đồng hồ về chế độ đo thông mạch (Ω).
Đặt que đo vào hai đầu đoạn dây nghi ngờ bị chập. Nếu kim vôn kế nhảy về 0Ω (tụt xuống gần 0), đó là dấu hiệu dây đã bị chập, thông mạch bất thường.
Đo điện trở giữa pha và mass (đất) để phát hiện rò rỉ, dòng chập đến vỏ ống gen.
Phương pháp này giúp kiểm tra và xử lý chập điện âm tường chính xác hơn.

Bước 5: Khi đã xác định được vị trí chập – bạn nên gọi cho thợ điện chuyên nghiệp

Khi bạn đã dùng bút thử điện và đồng hồ vạn năng để khoanh vùng chính xác vị trí chập, xin đừng tự ý tháo ổ cắm hay công tắc, bởi chập điện âm tường tiềm ẩn nguy cơ rất cao. Thay vào đó:
Tắt hoàn toàn aptomat nhánh của mạch đó để cách ly hoàn toàn khu vực bị chập.
Không chạm vào bất kỳ phần kim loại hay dây dẫn nào để tránh nguy cơ giật điện.
Gọi ngay thợ sửa điện chuyên nghiệp – những người có trang bị đồ bảo hộ, am hiểu kỹ thuật và có dụng cụ chuyên dụng sẽ xử lý an toàn, vừa khắc phục triệt để, vừa tránh hư hỏng lan rộng.

Khi nào nên gọi thợ sửa điện chuyên nghiệp?

Ngay khi bạn đã trang bị dụng cụ sửa điện chuyên dụng và nắm được cách dò dây điện âm tường bị chập sơ bộ. Tuy nhiên vẫn có nhiều tình huống nhất định bạn không thể tự xử lý, vì chập điện không phải vấn đề đơn giản, mà phải cần đến thợ sửa điện có chứng chỉ chuyên môn rõ ràng.

– Cháy điện: Là dấu hiệu chập điện nặng nhất, thậm chí nếu không được xử lý nhanh, có thể dẫn đến nguy cơ cháy lớn hơn. Đây là lúc bạn cần đến dịch vụ sửa điện 24h.

– Đường dây điện quá cũ, lớp cách điện mục nát: Mạch điện âm tường là hệ thống dây dẫn ngầm được thi công sâu bên trong bức tường, thế nên khi gặp sự cố, bạn đừng bao giờ chủ quan xem đây là vấn đề bình thường mà tự ý xử lý. Nếu phát hiện đường dây điện quá cũ và gây ra chập điện, bạn cần gọi cho thợ sửa điện chuyên nghiệp, họ sẽ hiểu rõ quy chuẩn hơn, tính toán đúng và thay thế đúng loại dây, đảm bảo an toàn lâu dài.

– Không có chuyên môn về sửa chữa điện: Nếu bạn chưa từng mở ổ cắm, công tắc âm tường hay dò điện, kiểm tra điện bằng bút thử điện… Bạn đừng nên mạo hiểm khi xem thông tin trên mạng và tự sửa chữa. Việc gọi thợ chuyên nghiệp giúp bạn an toàn hơn, “bắt đúng bệnh” và sửa chữa hiệu quả.

Cuối cùng, khi tường chập điện bạn cần làm gì? Ngay lập tức ngắt aptomat nhánh, không chạm tay vào ổ cắm, và liên hệ thợ sửa điện có chứng chỉ.

Báo giá sửa chập điện tại 1FIX

Các lưu ý an toàn để tránh gặp phải sự cố chập điện

1. Bảo trì định kỳ đường dây âm tường

• Kiểm tra ít nhất 1–2 năm/lần để phát hiện sớm vỏ cách điện bị lão hóa, nứt vỡ.
• Sử dụng dịch vụ bảo trì đường dây điện âm tường chuyên nghiệp để kiểm tra thông mạch, đo điện trở cách điện và rà soát điểm nối cos.

2. Hạn chế lắp đặt quá tải

• Phân bổ hợp lý các thiết bị công suất lớn (máy lạnh, máy nước nóng) sang các nhánh mạch riêng.
• Tính toán tải tối đa cho mỗi nhánh dựa trên tiết diện dây: dây 1.5 mm² chịu tối đa ~15 A (khoảng 3.3 kW).
• Đừng cắm quá nhiều đồ cùng lúc vào một ổ cắm – đây là cách đơn giản để tránh tải vượt công suất dẫn đến dây nóng chảy và chập.

3. Giữ khô ráo, thông thoáng khu vực đi dây

• Chọn ống gen, ống PVC chất lượng kháng ẩm; kiểm tra và trám kín mọi khe nứt tường để nước không thấm ngược vào hệ thống.
• Trong phòng bếp, phòng tắm, ưu tiên dùng ổ cắm chống nước, có nắp đậy, để tránh rò điện do hơi nước.

4. Sử dụng thiết bị và dụng cụ an toàn

• Khi tự kiểm tra, luôn đeo găng tay cách điện, đi giày cách điện và dùng dụng cụ cách điện đạt chuẩn.
• Dùng bút thử điện không chạm và đồng hồ vạn năng có tính năng chống quá áp; tuân thủ đúng “hướng dẫn sử dụng bút thử điện dò dây âm tường”.
• Tuyệt đối không dùng tuốc nơ vít hoặc kìm thường khi mạch vẫn có điện.

5. Lắp đặt và sửa chữa bởi thợ chuyên nghiệp

• Ngay từ khâu thi công ban đầu, chọn đơn vị “thợ sửa điện âm tường chuyên nghiệp” để đảm bảo kỹ thuật luồn gen, uốn cong, nối cos đúng tiêu chuẩn.
• Khi có dấu hiệu bất thường (nhảy aptomat, mùi khét, đèn chập chờn), không cố khắc phục tại nhà mà liên hệ thợ chuyên nghiệp—họ có thiết bị phát hiện chập điện tại nhà để khoanh vùng an toàn và xử lý triệt để.

6. Lắp thêm aptomat chống rò (RCCB) và ổn áp

• Aptomat chống rò giúp tự động ngắt mạch ngay khi phát hiện dòng rò ≥30 mA, bảo vệ bạn khỏi nguy cơ giật điện.
• Ổn áp hoặc ổn áp giữ áp giúp hạn chế dao động điện áp, tránh tình trạng chập cháy do sụt áp, tăng áp đột ngột.

FAQ – Câu hỏi thường gặp